Wie is verantwoordelijk voor duurzaamheid?
Het antwoord werd al meteen gegeven op een congres van ASN bank dat ik bijwoonde. Nog voordat de mogelijkheden werden opgesomd; iedereen! De aanwezigen konden tijdens de sessie kiezen uit de volgende antwoorden: consument, producent of politiek. Met behulp van de stemkastjes kozen de deelnemers massaal voor consument. 
Maar van de consument heb ik geen verwachtingen en dat hoeft ook niet. De redenen:
- Zij weet niet waarom en hoe zij haar invloed moet aanwenden.
- Zij heeft er geen tijd voor en zin in. Zij wordt meegenomen in haar dagelijks korte termijn stramien vol met verplichtingen. Zij overziet niet de consequenties van haar gedrag en is slechts beperkt bewust v
an (de samenhang en haar aandeel) in het geheel op de lange termijn. - De laagte van de prijs is nog altijd een doorslaggevend motief. Haar principes zitten in de portemonnee.
- Zij is onvoldoende geïnformeerd. Als zij zich al verdiept dan is zij nog steeds onwetend in de zee van eerlijke en oneerlijke informatie ingegeven door de filter van marketing. Wie kent de echte waarde van een keurmerk?
- Vragen als “Wat kan ik nou betekenen voor de mondiale duurzaamheid?” en “Is mijn misschien milieu-onvriendelijke huishouding niet gewoon een druppel op de gloeiende plaat?” helpen niet om in actie te komen.
- En de belangrijkste: Zij voelt de pijn (nog) niet van haar gedrag. Waarom dan veranderen?
Wat betreft de producent heb ik ervaren dat hun blikveld alweer veel breder is dan die van de consument. De producent is zich meer bewust van algemene economie, haar sector, haar markt en de maatschappij en heeft meer invloed. Maar ook dit bewustzijn is onvoldoende. Producenten, zeker tijdens e
en crisis, zijn bezig met een overlevingsstrijd en dat brengt een “race to the bottom” met zich mee. De bank heeft als bijzondere (geld)producent n.m.m. een grotere verantwoordelijkheid dan consumenten en gewone producenten omdat zij een nog grotere scope en bewustzijn heeft. Daarbij is haar invloed groter omdat zij met het aangetrokken spaargeld kan kiezen om het wereldwijd (on)verantwoord uit te lenen.
Van alle mogelijkheden vind ik de politiek de meest aangewezen instantie omdat zij het geheel overziet op sociaal, ecologisch en economische gebied. De politiek vertegenwoordigt het volk en dient de samenleving door een duurzame basis te bieden en te behouden voor welzijn en welvaart voor de lange termijn. Zij kan de consequenties van het gedrag van consumenten, producenten en banken inschatten en heeft daarbij de aan haar toegekende macht om te sturen. Zij moet visie hebben en daarom leidend zijn in duurzaamheid.
Maar ik vraag me af; durft de politiek stevig in te grijpen? De Amerikaanse overheid schafte in 1865 de slavernij af. Daarmee ging van de ene dag op de andere het businessmodel van alle katoenplantages aan gort. Slavernij betekende een onmenselijke, mensonwaardige en daarmee onhoudbare situatie. De situatie nu is nog urgenter omdat het de hele wereld inclusief mensheid betreft. De wetenschappers zijn het er allemaal over eens dat ook dit businessmodel onhoudbaar is. Waarom pakt de overheid nu haar verantwoordelijkheid niet?
Tot slot: De startvraag deed me denken aan een andere vraag; “wie is schuldig aan de mondiale bankencrisis van de afgelopen 6 jaar?” Het antwoord was dat iedereen schuldig is want het was een systeemcrisis. En omdat iedereen schuldig is, is er niemand schuldig zo want je kunt niet iedereen straffen. De discussie over duurzaamheid en de verantwoordelijkheid daarvoor gaat dezelfde kant op. Over tien jaar komt er vast een onderzoek over wat er mis is gegaan met de verduurzaming van de wereld. De conclusie kunt u wel raden. Die zal dezelfde als die van de Commissie de Wit bij de bankencrisis: ‘Er waren vooraf voldoende signalen, maar er is onvoldoende gehandeld’.
