Hoe meet je duurzaamheid?
interview met Wilco van Heteren, Directeur Research Products, Sustainalytics
Wilco van Heteren is een van de directeuren Research bij Sustainalytics. Het bedrijf ligt dichtbij de Ajax Arena en heeft een fraai uitzicht op Amsterdam. Ik was benieuwd hoe je de ongrijpbare term duurzaamheid toch enigszins tastbaar en meetbaar kunt maken.
Sustainalytics is een onderzoeksbureau op het gebied van duurzaamheid. Het analyseert en meet het duurzaam gedrag van bedrijven, overheden en instellingen. Er wordt op drie hoofdpunten getoetst: ecologie, sociaal en bestuur, de zogenaamde ESG (Environmental, Social, Governance) triangle. De financiële sector is hun grootste klant.
Wat levert Sustainalytics?
Ten eerste leveren wij researchproducts. Sustainanalytics is een researchgedreven instituut dat duurzaamheidsonderzoek doet. In 2007 is de belangstelling voor ons onderzoek onder andere verder gegroeid door de Zembla-documentaire over de effecten van clusterbommen en de financiers daarvan. De directeur van een pensioenfonds zei daarin: ‘Clustermunitie is verwerpelijk wapentuig, maar we hebben voor ons zelf geen richtlijnen die ons verbieden om daarin te beleggen […] Onze strategie is om een aantrekkelijk rendement te maken en de ondernemingen die in de wapenindustrie opereren, laten soms een aantrekkelijk rendement zien.’ Bedrijven werden zich toen bewust dat ze transparanter moeten zijn. Ze snappen nu dat niet transparant zijn, tegen ze kan werken.
Wij sprongen in het gat van de behoefte aan beleggingsinformatie. Wij doen screenings van ondernemingen voor de financiële sector zodat deze hun klant- of beleggingsrisico beter kunnen inschatten. Vaak werken we met meerdere afdelingen binnen een financiële instelling: bijvoorbeeld Private Banking, portefeuille managers, een economisch bureau of vermogensbeheer.
Onze tweede categorie producten is Advisory Services: de klant heeft dan specifieke onderzoeksvragen, bijvoorbeeld: hoe positioneert ons bedrijf of onze bank zich ten opzichte van concurrerende bedrijven? Dit gaat over benchmarking. Bedrijven komen naar ons toe om meer te weten te komen over een slechte naam.
Hoe werken jullie?
De meeste klanten hebben toegang tot onze research via een internetdatabase. Onze reputatie is goed en daarom worden wij ook toegelaten binnen een bedrijf. Wij voeren dan gesprekken en volgen ze natuurlijk in de media. Bij grote ondernemingen ligt al veel informatie klaar – hoewel wij die altijd zelf willen checken – en die wordt in toenemende mate ook gecontroleerd door een externe accountant. Het is een doorlopend proces van dialoog en updaten van de toetspunten.
Welke (internationale) principes hanteren jullie?
In onze beoordeling van bedrijven proberen wij zo goed mogelijk aan te haken bij internationale conventies en afspraken. Dat betekent dat we kijken naar internationale en lokale Corporate Governance codes, UN conventies op het terrein van controversiële wapens, UN Global Compact en de Principles for Responsible Investment (PRI). Verder zijn veel van onze mensen actief in internationale netwerken, zoals GRI (Global Reporting Initiative), werkgroepen binnen de PRI en adviesraden op het gebied van duurzaamheid. Zo is onze COO Bob Mann recent toegetreden tot de Canadian Business for Social Responsibility (CBSR).
Kunt u een aantal duurzaamheidsprestaties noemen op het gebied van Environmental, Social en Governance?
Als het gaat om Environmental kijken we bijvoorbeeld of een onderneming een integraal milieubeleid en milieumanagementsysteem heeft. En wat zijn de milieuprestaties van een bedrijf als het gaat om CO2 uitstoot, energie- en waterverbruik? Maken ze gebruik van duurzame technologieën? Ook kun je beoordelen of de toeleveranciers door de betreffende onderneming worden gestimuleerd om hun milieu-impact te verminderen.
Wat betreft Social kijken we hoe het personeel wordt behandeld. Zijn ze vrij om zich aan te sluiten bij een vakbond? Is er beleid op het gebied van discriminatie en seksuele intimidatie? Wordt diversiteit en emancipatie gestimuleerd? Worden de arbeidsrechten bij toeleveranciers gerespecteerd? Als het gaat om klanten kun je toetsen of een bank betrouwbare informatie verschaft over producten, of dat de privacy niet wordt geschonden. Maar Social is ook breder: met welke landen doet men zaken en hoe gaat men daar om met de mensenrechten. Onder Social valt ook de mate waarin het bedrijf donaties geeft en filantropische projecten of vrijwilligerswerk ondersteunt.
Tot slot, Governance. Dit gaat over de bedrijfsethiek, de normen en de waarden. Welke internationale principes onderschrijft men? Hoe gaat men om met bijvoorbeeld omkoping, corruptie of witwassen? Is een bank transparant over de beloning van bestuurders? Hoe is het riskmanagement systeem?
Zo hebben wij totaal in 90 duurzaamheidsindicatoren, zowel algemeen als sectorspecifiek.
Werken jullie samen met bijvoorbeeld DNB, de AFM of de NVB?
Nee, wij werken onafhankelijk. Ik denk ook niet dat er consensus mogelijk is over een lijstje met toetspunten. De wereld is niet zwart-wit. Hoe bepaal je bijvoorbeeld de mate van maatschappelijke betrokkenheid, welke parameters hanteer je? Daarnaast zijn er cultuurverschillen. Zo is er bijvoorbeeld verschil in vakbondsvorming in de VS (ingewikkelde arbeidswetgeving en niet te vergelijken met Global Compact) en Europa . Het is in het algemeen niet te bepalen of je een bedrijf kunt uitsluiten voor beleggen. In de VS heerst bij velen de mening dat uitsluiten onwetmatig is. Daar betekent het dat je als bank geen optimaal beleggingsrendement voor je klanten kunt halen. Je verkleint de beleggingshorizon. In Nederland mag je wel uitsluiten als je het maar vermeldt in de prospectus en laat zien wat je beleggingshorizon is.
Wat zijn jullie dilemma’s bij de onderzoeken?
– Wanneer is er sprake van windowdressing? Wanneer worden wij afgevangen door een beleefdheidsloket om een goed rapport te krijgen? Dat is een uitdaging voor ons. Je voelt dat er iets niet klopt. Wij vragen dan veel door en gaan na welke samenwerkingsverbanden een bedrijf heeft. Hoe is bijvoorbeeld het contact met de aandeelhouders? Wij willen een zo realistisch mogelijk beeld neerzetten en de waarheid boven water te krijgen. Maar wij lopen ook aan tegen het verschil tussen de theorie en hoe de praktijk werkelijk is. Beleid kan er op papier goed uitzien. Maar de praktijk is niet altijd goed te volgen.
– Welke bronnen gebruik je? In hoeverre neem je de kritische volgers of tegenstanders met hun eigen agenda mee in je rapport? Welke baat hebben zij bij het negatief afschilderen? Wij nemen deze geluiden wel mee, maar ze zijn niet altijd bruikbaar. Wij missen dan de component van het gezamenlijke en het constructieve. In hoeverre ben je bereid naar elkaar toe te groeien en elkaar zien mee te krijgen? Alleen luisteren naar oppositie vind ik niet constructief.
– Het onderzoeken van een bank is zeer lastig vanwege de complexiteit. Wij geven een oordeel vooral op basis van het beleid.
– Waar leg je de normen? Verschillen tussen bedrijven zullen er namelijk altijd blijven. Een onafhankelijke norm is niet te geven. Wij kunnen wel de relatieve positie ten opzichte van sectorgenoten weergeven. Maar je moet niet op zoek gaan naar de heilige graal, want die is er niet. Je moet vooruit en blijven leren. Maar niet iets onrealistisch’ naleven. Het is soms ook realistisch om te zeggen dat er niet naar ESG factoren wordt gekeken, maar gewoon naar de financiële gezondheid of rendement. Het is dogmatisch om te zeggen ‘We moeten altijd kijken naar…’.
– Hoever wil je als Sustainalytics op de troepen vooruitlopen? Wij willen voorop lopen in innovaties en het verduurzamen van de financiële sector. Tegelijkertijd moeten we uiteraard de taal van de klant blijven spreken. Wij blijven wel aansluiten op onze doelgroep, de financiële sector.
Waar lopen banken tegenaan, volgens u?
Het probleem bij een aantal instellingen is dat ze lijken te leven op een eiland. Ze hebben een eigen beloningsstructuur en ze zijn in staat om met geld geld te maken. Ze moeten weer een natuurlijke binding met de reële economie maken. Dat is lastig voor ze, want de relatie met de samenleving is voor banken zelf niet altijd duidelijk.
Wat is uw visie op de bancaire toekomst?
Er zullen individuen komen die hun verantwoordelijkheid gaan nemen. Zij beseffen echt dat de tijd voorbij is dat banken met hun eigen belang bezig zijn. Je ziet het al aan de nieuwe generatie studenten. Zij hebben een mentaliteit van samenwerken en open informatie delen. Banken zullen teruggaan naar hun rol: de economie faciliteren zodat jij en ik vrije keuzes kunnen maken. Dat besef komt. Maar het heeft nog wel tijd nodig.
Hoe kijkt u aan tegen duurzaamheid?
Het gaat over keuzes maken. Duurzaamheid is niet alleen een structureel probleem maar ook individueel. ‘Waarom wordt hem (een topman) zoveel toegewezen?’ is niet de enige vraag die gesteld moet worden. In een duurzame samenleving stelt men ook de vraag: ‘Waarom accepteert hij deze beloning?’
